Şavşat Duvar Gazetesi Kültür ve Sanat

Makar

Öktem Aydın

Şavşat'ta yapılan düğünlere davet edilen, bu düğünlerde geline ve damada (enişteye) hediyeler ve takılar takan herkese (bayan - erkek) farketmez Makar diyoruz. Davet edilipte takı takmayan makar olamıyor, zaten takı takmak veya hediye vermek mecburi deyil. Bu olay bir yardımlaşma, dayanışma ve bir aile kurmak isteyen çiftlere maddi ve manevi yardım etmektir, Makar'da bu görevi üstlenen, maddi yardım ve hediye verenlerdir.

Erkek tarafı daha önceden kendi aile yapılarına uygun, damat adayı ve gelin adayınında bir birilerini beyenmesi neticesinde kız evine bir cuma akşamı (perşembe'yi cumaya bağlayan gece ) gecesi aile büyükleri önceden kız tarafına haber verdikten sora kimseye duyurmadan kız istemeye kız evine giderler, bir hoş geldin merasiminden sonra erkek tarafı damat adayının babası veya dedesi kızın babasından kızını ister oğluna, kız istenirken erkek tarafı ve kız tarafı oturdukları odanın tabanına (zeminine) karşılıklı iki diz üzerine (ettahiyat vaziyeti) oturarak, karşılıklı şu konuşmalar geçer aralarında.

--ERKEK TARAFI: Besmele çekerek, Allah'ın emri Peygamber'in kavli ve sünneti saniyesi ile kızınız Şengül'ü oğlumuz Öktem' e istiyoruz, der ve heyecanla cevabı bekler.

--KIZ TARAFI: Kız tarafı şöööyle bir kasılarak, bu işler öyle hemen olmaz, büyüklerimize bir soralım, kızımıza bir soralım bakalım ne diyorlar, kızın gönlü varmı yokmu der ve iyice ağırdan alır ve haklı olarak 1 hafta sonraya erteler nihayı kararını.

1 hafta sonra aynı konuşmalar (kız isteme ) yapılır. kız tarafı hazırlıklıdır ve cevabını şöyle verir.

-- Bizi kendinize dost olarak seçip kapımıza geldiniz, bizde kızımızla ve aile büklerimizle konuşup, kızında oğlanda gönlu var rızasını aldık ve sizide biz dost olarak (dünür) olarak kabul ediyor ve kızımızı oğlunuza veriyoruz der, ikrar (söz verme) çıkar. Bu iyi haberden sonra kız tarafı ve erkek tarafı bir birlrine sarılıp dostlularını pekiştirirler ve ikrar şerbeti içerler. Kız tarafından bir veya iki kişi müjdeli haberi vermek için damadın avine gider müjdeli haberi verir, damat da bu habere karşılık bahşiş verir ve çay kahve ikram ederek ağırlar.

Kız tarafından yüzük takmak (nişan) için gün alındıktan sonra, damat ve bir yakını mahallesinde ve köyde kapı kapı dolşarak komşularını ve akrabalarını Makar için davet eder. Makar yüzüyün takılacağı günü damadın evinde toplanır ve akşam yemeyine kız evine gider. Makar, Kız evi yakınsa yayan uzaksa atlarla veya araba ile giderler.

Kız tarafı Makar'ı kız evinin yakınında kolonya ve şeker ikram ederek karşılar. Makar'larla tek tek tokalaşılır ve iyi bir dosluk örneyi sergilenir. Yüzük takmaya genellikle az Makar davet edilir ve akrabalar ve çok yakın komşular tercih edilir.

Makar evin en büyük odasına davet edilir ve bu odada topluca oturulur, biras sohbetten ve dinlendikten sonra kız tarafı gelen Makar'a akşam yemeyi verilir. Makar sayılarak kaç kişi olduğu belirlenir ve kimlerin makar olduğu tespit edilir yemekten önce çünkü yemekte tabak veya kaşık saklar Makar olanlar hizmet eden kişilere ( garsonlara ) çaktırmadan eğer garsonlar bunu fark edemezlerse sabahtan bir kahve karşılığı teslim ederler sakladıklarını onun için garsonların çok uyanık olması lazım. Yöresel Yemeklerin en iyileri verilir Makar'a, yemekten sonra bir kahve içilir ve bu kahve sohbetinden sonra yüzük takma mersimi başlar.

Makar olmayanlar odayı boşaltır, odanın ortasına bir masa konulur masanın üstüne güzel bir çay tepsisi veya kahve tepsisi getirilir. Damadın babası ve kızın babası hazır bulunur masanın başında, yüzük ve diyer takıları damadın babası tepsiye koyar.

Makarın huzurunda (önünde veya yanında) kızın kardeşi tepsiyi kaldırmak ister ama kaldıramaz tepsi çok ağır der bahşiş koparmak için, bahşişini aldıktan sonra yüzük ve diyer takıların bulunduğu tesiyi alarak kızın (gelin adayı) odasına götürür ve yüzüyü takar kızı kardeşinin parmağına, kız yüzüyü parmağına taktıktan ve kabul ettikten sonra kızın kardeşi Makar'ın bulunduğu odaya dönerek damadın babasına ve Makar'a yüzüyünüz kabul oldu der, müjdeli haberi verdikten sonra yine bahşişini koparır.

Kız tarafından bir kişi elinde büyük bir çay veya kahve tepsisi dolaştırarak MAKAR' larda takılarını genelde para olarak verir ve görvini en onemli kısmını tamamlamış olur. Kız tarfı takının ardından MAKAR'a çeyizinden yün çorap veya normal naylon çorap (köy Tabiriyle ) MAKAR' a dağıtılır. Bu işlemde tamamlandıktan sonra yatma vakti gelmiştir, kız tarafı misafirleri yani Makar'ları, komşuları birer ikişer kişi götürerek evlerinde misafir ederler. Sabah tekrar kız evinde toplanır Makar, sabah yemeyinin ardından Makar gelinin yüzünü görmek ister. Gelinin kardeşi gelini yüzü al vala (kırmızı ipekli kumaştan tek parça örtü) ile kapalı şekilde Makar‘ın huzuruna (karşısına) çıkartılır. gelin kapı eşiyinden içeri yakını nezaretinde girer ve oracıkta durur, Makar‘ı selamlar, adetlerimize göre, gelin belinden öne doğru hafif eyilerek sağ elini diz seviyesine idirir ve tekrar doğrularak elini aşağıdan yukarı doru yavaşca kaldırarak anlına götürür. Makar oda u şeklinda alacak biçimde oturduğundan gelin selamlama işini 3 kere yapar, sağa ortaya ve sola. Gelinin bu selamlama şekline PATA denir. Damadın babası kalkar ve gelinin yüzünü açmak üzere gelinin yanına gelir. Gelinin yüzünü açmak ister ancak geline nezaret eden yakını başişi almadan gelinin yüzünü açtırmaz, damadın babası bahşişini verdikten sonra gelinin yüzünü açar ve gelinede bahşiş verir. gelinde kaynata (damadın babası) nın elini öper. Makar gelinin yüzünü görür ve gelin alkışlanır, gelin tekrar Makar‘ı selamlayarak odadan ayrılır.

Böylece Makar görevini yapmış yüzük takma merasimide sona ermiştir, Makar kız evinden ayrılarak günlük işlerini yapmak üzere işi bıraktıkları yerden devam ederler. Düyün ne zaman mı? Daha sonra...

Kalın sağlıcakla.
ÖKTEM AYDIN

Bu İçerik 7399 Kez Görüntülendi

Yorumlar

Polat Aydin

TEMENNİ

Polat Aydin - 22 Nisan 2006
Yaklaşımların için çok teşekkür ederim. Bir zamanlar bende makar ölmuştum. Böyle bir defa falan değil. Defalaca. Ancak kelimenin anlamı na birkez daha nail olurmuyum, meçhul. Hatta imkansız gibi. Yaratana zor yok. Ne oldum dememeli. Ne olacağım demeli. Haydi hayırlısı. Gözlerinden öperim. Yanık yürekli buram buram özlem çeken amcan. Polat Aydın 24/07/2007
Ayşenur Şahan

Düğüne çağırın, bende makar olayım:))

Ayşenur Şahan - 8 Nisan 2006
Gerçekten özlediğimiz, nerde o güzel nişan ve düğünler dedirten zamana geldik galiba.Geleneklarımız bize göre, çok güzel gerçekten.Ama ne yazık ki bu güzelliği her geçen gün biraz daha kaybediyoruz. Makar olayını öyle güzel dile getirmiş ki Öktem bey duygulanmamak mümkün değil.Düğünü sabırsızlıkla bekliyoruz unutmayın Öktem Aydın.Çağırmayı unutmazsınız bizide inşaallah:)) Yüreğinize sağlık teşekürler...

Kültür ve Sanat Üye Listesi