Mustafa Sönmez 90 maddenin incelemesi başka bir gerçeği gösteriyor: 2007 tüketici enflasyonu yüzde 20’nin üstünde… Birçok istatistiki bilgi üretiminde olduğu gibi, kısa adı TÜİK olan Türkiye İstatistik Kurumu, toplumu en yakından ilgilendiren enflasyon konusunda da gerçekleri yeterince gün ışığına çıkarmayan bir yöntem izliyor ve ürettiği bilgileri toplumla yeterince paylaşmıyor. TÜİK’in enflasyon çalışmalarının iki kamburu var: 1- OECD’nin Meksika ile birlikte en adaletsiz gelir dağılımına sahip ülkesi olarak saptadığı Türkiye’de, gelir gruplarının harcama güçleri arasındaki fark yeterince dikkate alınmıyor ve TÜİK böyle sakat bir yöntemle ortalama enflasyonu hesaplayıp kamuoyuna duyuruyor. 2- Toplumun özellikle tükettiği ürünlerdeki fiyat artışlarını, toplumun çok azının kullandığı ürünlerdeki fiyat hareketleriyle kamufle ediyor. TÜİK, halen 425 mal ve hizmetin fiyatını takip ediyor. Ancak bunların yaklaşık beşte dördü, alt ve orta kesimleri ilgilendirmeyen mal ve hizmetler. 3- Gerçekte ise toplumu birebir ilgilendiren mal ve hizmet sayısı 90 dolayında. Nitekim, bu 90 mal ve hizmetin 2007 ortalama fiyat artışlarını dikkate aldığımızda, ortaya kalem kalem farklı bir tablo ortaya çıkıyor. Buna göre, TÜİK’in yüzde 8,7 olarak açıkladığı 2007 ortalama fiyat artışı , 90 ürün ve hizmetten ancak 30’u için geçerli, 60 mal ve hizmetteki fiyat artışı ise bu oranın üstünde. 4- Gerçekte, gösterge niteliğindeki iki kalem olan ekmek ve kiradaki artışın yüzde 20’yi bulması bile, gerçek tüketici enflasyonunun yüzde 20’den az olmadığına işaret eder. Toplumun en geniş kesimlerince kullanılan 90 mal ve hizmet üstünden yaptığımız yıllık ortalama fiyat artış artışının bulguları ise şöyle: 2007 yılında fiyatı en çok artan ürünleri yüzde 90 ile beyaz peynir, yüzde 80’e yakın fiyatı ile kağıt mendil, yüzde 60’a yakın fiyat artışı ile limon, yüzde 58 ile uçak bileti ve yüzde 53 ile elma fiyatları oluşturmuş. Buna cep telefonu dakika tarifesini de eklemek lazım.
Fiyatı yüzde 40 ile yüzde 25 arasında artan kalemler ise 90 mal ve hizmetin 9’unu oluşturuyor. Bunların çoğu mutfağa giren yiyecekler. Domatesteki yıllık ortalama artış yüzde 40, mandalinada yüzde 38, yumurtada yüzde 32, tavukta , portakalda, salçada yüzde 30. 2007’de otomobil satış fiyatları da yüzde 29’a yakın artmış. Kahve fiyatları yüzde 27 artarken vapur ücretlerine de yüzde 25 zam gelmiş.
Araştırma kapsamına aldığımız 90 mal ve hizmetten beşte birinin yani yüzde 18’inin fiyatları ise 2007’de yüzde 25 ila yüzde 15 arasında artmış. Bunlar arasında en önemlisi kira artışları. TÜİK’e göre kiralar yüzde 20,1 artmış 2007’de. Kira giderleri ailelerin bütçelerinin yüzde 20-30 arası bir kısmını oluşturuyor. Ekmekteki yıllık ortalama fiyat artışını yüzde 18 olarak belirleyen TÜİK, sıkca tüketilen makarna fiyat artışını da yüzde 20 olarak saptamış. Kömürdeki 2007 fiyat artışı da yüzde 17. Yani TÜİK’in açıkladığı ortalama enflasyonun yüzde 100 üstünde.
2007 ortalama fiyat artışını araştırdığımız 90 mal ve hizmetten yüzde 23’ünün fiyatları da yüzde 15 ila yüzde 10 arası artmış. Bunların çoğu da yine yiyecek-içecekler. Sütteki artış yüzde 15’e yaklaşırken ayçiçek yağındaki artış yüzde 14, çaydaki artış yüzde 13, doğalgazdaki artış da yaklaşık yüzde 12 olmuş. Cep telefonu görüşme ücretindeki artış da yüzde 14. Yoğurt, peşin fiyat çamaşır makinası ve yerli sigaradaki fiyat artışı yüzde 12,5’u bulmuş. Kaşar peyniri, ıspanak, mama, su, dolmuş, kreş fiyatları hep yüzde 10’un üstünde ve TÜİK’in açıkladığı yüzde 8,7’lik ortalama enflasyonun üstünde.
TÜİK’in yüzde 8,7’lik ortalama tüketici enflasyonuna denk ya da altında kalan mallar , incelediğimiz 90 üründen sadece 30’u, yani üçte biri. Bunlardan fiyatı yüzde 10 ile yüzde 5 arasında artanların sayısı 12. Bunların aralarında tüp, pirinç, mercimek, ayran, rakı gibi ürünler var.
2007’de fiyatı yüzde 5 ila 0 arasında artan ürünlerin sayısı 90’da 11. Zeytin, şeker, balık , patates, dana eti, mazot, bira 2007’nin teselli mükafatları olarak artışları yüzde 5’in altında kalan ürünler.
İnceleme kapsamındaki 90 ürün ve hizmetten 2007’de fiyatı artmayıp tersine 2006’ya göre ucuzlayanların sayısı ise 14 ve en çok ucuzlama devlet hastanesi ücretlerinde, şişe suyunda, tuvalet kağıdında , bebek bezinde , fındıkta gerçekleşmiş görünüyor.
Özetlemek gerekirse, TÜİK’in enflasyon kamuflajına yarayan 425 mal ve hizmet yerine, toplumun en çok kullandığı 90 mal ve hizmet dikkate alındığında, bunların ancak üçte birinin fiyatı TÜİK’in açıkladığı ortalama kadar artmış, üçte ikisinin yani 60’ının fiyatı yüzde 10’dan yüzde 90’a kadar değişik miktarlarda artmış. İncelenen 90 ürünün yüzde 40’ındaki artış, yüzde 15’in üzerindedir. En önemli iki gösterge niteliğindeki üründen ekmekteki artış yüzde 18, kiradaki artış yüzde 20’dir. Özellikle işçi ücretleri, memur maaşları ve tarımsal ürün fiyatlarının tesbitinde, bu gerçek fiyat artışlarının dikkate alınması ve resmi yüzde 8,7’lik tüketici enflasyonuna itibar edilmmemesi gerekir. Aksi durum, toplumun bu alt ve orta kesimlerinin yeni reel gelir kayıpları anlamına gelecektir.