(Batumi Üniversitesi Şuşana Putkaradze ‘Çveneburebi’nin Gürcücesi (Chveneburebis Kartuli)” adlı kitaptan...)

Muhacir, Arapça bir kelime olup anlamı çeşitli nedenlerle yerinden, yurdundan göçmek zorunda kalanlara yani göçmenlere verilen addır. ‘Muhacir Gürcüler” kavramı, dilimize 19. yüzyılın son çeyreğinde ortaya çıkmış ve Gürcistan’dan Türkiye’ye göçen Gürcüleri tanımlamak için kullanılmıştır. Muhacir Gürcüler ise kendilerini bizden, bize ait anlamına gelen ‘Çveneburi” diye nitelendirmişlerdir.

Muhacirliğin oldukça zor bir tarihi vardır. İlk olarak, 1828-29 Osmanlı-Rus savaşı sonrası Meskhet Rusların kontrolüne geçince göç Meskhet’ten başladı. 1877-78 Osmanlı-Rus savaşı sonrası ise göç geniş bir hal aldı. Bilindiği gibi, Berlin Kongresi kararıyla önceleri Osmanlı İmparatorluğu egemenliğinde bulunan Müslüman olmuş halka seçme hakkı tanındı. İsterse Rusya’nın egemenliğini kabul edip kalacak isterse Osmanlı’ya göç edebilecekti. 27 Ocak 1879 tarihinde Rusya ile Osmanlı arasında İstanbul’da yapılan anlaşmaya göre Muhacir olmanın resmi süreleri de belirlendi- 3 Şubat 1879’dan 3 Şubat 1882 tarihine kadar. Daha sonra bu 1884 tarihine kadar uzatıldı. Bu tarihten sonra da göç durmuş değildi. Fiili olarak 1921 tarihine kadar sürdü.

Muhacirlik, Gürcü halkının tarihinde ki en zor trajedilerden biriydi. Hiçbir işgal, hiçbir saldırı tarihi Yukarı Kartli (Samtskhe-Saatabago) bölgesine muhacirliğin verdiği zararı vermemiştir. Tarihi Gürcü toprakları insansız kaldı. Kola, Artaani, Şavşeti, Klarceti, Livana, Murğuli, Maçakheli, Tao, Acara, Kobuleti nerdeyse boşaldı. Boşalan köylerde tarım ve hayvancılık bittiği gibi bazı köyler hafızalardan tamamen silindi. Arşivlerden edindiğimiz bilgilere göre yalnız Kobuleti’de yaşayan iki bin nüfustan geride beş yüz kalmış, çevre köylerse tamamen boşalmış ve viran olmuştur. Geride bir kişi kalmadan boşalan köylere örnek olarak Kobuleti’de- Kvirike’yi; Keda’da-Arsenauli’yi ve Murğul'da Ereguna’yı verebiliriz.

Muhacirlerin sayıları hakkında elimizde kesin bilgiler yoktur. 1891-93 yıllarında Z. Chichinadze göç edilen topraklarda gezerek yurdunu terketmek zorunda kalanlar hakkında bilgi topluyordu. Bu bilgiler ışığında en az 5-10 ailenin göçetmediği köy yoktur. Büyük köy ve yerleşim bölgelerinden ise 40-50-100 aile; örneğin Alambri’den 100 aile, Khutsubni’den ve Tskavroki’den 50’şer aile, Çakvi kazasından 40 aile göç etmiştir. Kobuleti’den toplam yedi binden fazla aile göç etmiştir. Merisi’de bulunan yediyüz aileden göç etmiş ve geride yüz aile kalmıştır. Yukarı ve Aşağı Acara bu yıllarda dört binden fazla aileyi göçle kaybetmiştir. Z. Chichinadze aynı zamanda Batum Müftüsü Hasan Efendi Gverdzadze’den aldığı bilgilere göre Osmanlı’ya göç edenlerintoplam sayısının milyona çıktığını belirtmiştir.

Gürcistan’dan Osmanlı’ya göç edenlerle ilgili olarak 1920 yılında belirlenen bilgilere göre İtalyan Evgeni Dalecio ‘Konstantinopol’de Gürcüler” adlı kitabında şöyle yazıyor: ‘Çok miktarda Müslüman Gürcü yaşamakta Osmanlı’da. Osmanlı’nın Müslüman Gürcülerinin çoğunluğu 1877-1878 yıllarında savaş sırasında Batum ve sınır bölgelerinden göç ederek gelmişlerdi. Bunların sayılarına şimdi ki büyük savaş döneminde göçenler de eklenmiş oldu.”

....Devam edecek

Sevgilerimle

Kargat ikavit (Hoşçakalın)